Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin kuzeydoğu ucunda yer alan Siirt doğudan Şırnak ve Van, kuzeyden Batman ve Bitlis, batıdan Batman, güneyden Mardin ve Şırnak İlleri ile çevrilidir. Bölge, Güneydoğu Anadolu düzlüklerinden sonra birden yükselmekte, doğu ve kuzey kesimleri bol yağış almaktadır. Bu nedenle, kuzeyden Muş Güneyi Dağları, doğudan Siirt Doğusu Dağlarıyla çevrili olan il alanı, Dicle Irmağı'nın önemli su toplama alanlarından birini oluşturmaktadır. İl topraklarının tümü Dicle Havzası'na girmektedir. Havza, Fırat, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları'ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alanıdır. Siirt yaz, kış bol yağış alan zengin çayırlarla kaplı yaylalar ile çevrilidir.
Siirt'te karasal iklim hüküm sürmekte ve dört mevsim en belirgin özellikleriyle yaşanmaktadır. Doğu ve kuzey bölgelerinde kışlar daha sert ve yağışlı, güney ve güneybatı bölgelerinde ılık geçer. Yazları sıcak ve kuraktır.
DAĞLAR
İlimizde yeryüzü şekilleri daha çok yüksek dağlar ile platolardan oluşmaktadır. Siirt’in kuzeyi ve doğusu yüksek ve sarp kesimlerdir. Genel olarak Güneydoğu Toroslar adıyla anılan bu dağ sırası, doğudan güneydoğuya genişçe bir yay çizerek Hakkari Dağları’yla birleşmektedir. Dicle Vadisi’ne eğimli olan bu yüksek ve sarp kesimde yer alan önemli dağlar ve bunların özellikleri şöyle sıralanabilir:Muş Güneyi Dağları’ndan sonra, Bitlis Çayı Vadisi’nin doğusunda, dağlar güneye doğru açılarak Siirt’in doğusunu kaplar. Yükseltisi hızla azalarak Güneydoğu Düzlükleri’ne doğru sokulan bu dağlar, bir yandan da Hakkari Dağları’yla birleşir. Siirt Doğusu Dağları genellikle tek tek kütleler halinde yükselmektedir. Bu kütleler, Dicle Irmağı’na karışan küçük akarsuların açtığı vadilerle parçalanmış durumdadır.Siirt Doğusu Dağları’nın ana gövdesini, Pervari, Siirt Merkez, Eruh ve Şırnak’ı da kapsayan Yazlıca Dağı (Herekul Dağı) oluşturmaktadır. Doğuda çok geniş bir kütle oluşturan Yazlıca Dağı 2.838 M.’lik yükseltisiyle İl’in en yüksek noktasıdır. Bu doruğu kuzeyden 2.444 M. yükseltili Meydan-ı Süleyman Tepesi ile daha düşük yükseltili Körkandil Dağı izlemektedir. Yazlıca Dağı, batıda, Uluçay ve Zorava Çay’ı Vadileri’nin birbirine yaklaştığı noktada daralırken, yükseltisi de azalır.Tosuntarla-Çizmeli çizgisinde yükseltisi 1.844 M.’ye dek düşen Yazlıca Dağı, Merkez İlçe alanında yükseltisi 1.500 M.’nin altında olan platolara düşmektedir.Siirt Doğusu Dağları, Yazlıca kütlesi dışında Şirvan-Pervari-Van üçgeni içinde de önemli yükseltiler oluşturmaktadır. İl’in kuzeydoğusunda genellikle tek tek yükselen bu dağların başlıcaları 2.741 M. yükseltili Doğruyol Dağı (Beknovi Dağı), 2.631 M. yükseltili Kapılı Dağı ve 2.350 M. yükseltili Koran Dağı’dır.Siirt Doğusu Dağları, İl’in güneydoğusunda daha dağınık ve daha alçaktır. Bu kesimlerdeki en önemli doruklar, Eruh’un güneyindeki Yassı Dağı (2.280 M.), bunun batı yönündeki uzantısını oluşturan Şeyh Ömer Dağı (1.409 M.)’dır. Buradaki dağların dorukları dışındaki kesimler, batı ve güney yönündeki eğime bağlı olarak aşınmış ve platolara dönüşmüş durumdadır.Siirt’te bu dağların dışında da bazı yükseltiler vardır. Bunların en önemlisi Kurtalan’ın güneyindeki 1.530 M. yükseltili Dilek Tepesi’dir. Genellikle çıplak olan bu dağların kuzey yamaçlarında yer yer meşe ağaçlarından oluşan topluluklara rastlanmaktadır.
PLATOLAR VE YAYLALAR
Siirt’te dağlardan sonra en ağırlıklı yeryüzü şekli platolardır. Büyük bir bölümü yüksek düzlükler şeklinde olan bu platolar, Siirt Doğusu Dağları’nın kuzey bölümünü oluşturan Doğruyol, Kurtalan, Kapılı ve Yazlıca Dağları’nın Botan Suyu ve kollarınca yarılmış vadilere bakan yamaçlarında toplanmıştır. Başlıcaları, Pervari de Cemikarı, Ceman ve Herekul Yaylaları ile Şirvan’da Bacavan Yaylası’dır. Yaz, kış bol yağış alan bu yaylalar, zengin çayırlarla kaplıdır. Yöre halkı ve göçerler bu yaylalarda sürülerini otlatır. Sert kış aylarında güneydeki daha düşük yükseltili platolarda otlatılan hayvanlar, yaz mevsiminde havaların ısınmasıyla yeniden yüksek düzlüklere çıkarılır.Bozkır kuşağına yakın dağların eteklerindeki platolarda verim daha düşüktür. Yağışlar daha düzensiz, su kaynakları daha kıttır. Büyük ölçüde orman örtüsünden yoksun olan bu kesimde aşınma güçlüdür. Çayırların oluşumuna elverişli toprak tabakası yer yer ortadan kalkmıştır.İl platoları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, 1.200 M. ile 2.000 M. arasına dağıldıkları ve bozkır kuşağında kalanların dışındakilerin hayvancılık açısından çok önemli oldukları görülür.
VADİLER
Siirt İli’nde vadi oluşumları çok önemlidir. İlimizdeki dağlar ve platolar II. Zaman’daki kırılma ve kıvrımlarla şekillenmiştir. Sarp yapıda kalkerli oluşumlar egemen durumdadır. Suya karşı direnci çok düşük olan bu kalkerler, akarsu ve yüzey sularıyla hızla aşındırılmış, dar ve dik vadiler ortaya çıkarmıştır. İl’in kuzeyindeki ve doğusundaki dağlık kesimlerden güneye ve batıya doğru yönelen vadiler, Güneydoğu Anadolu Düzlükleri’nin doğu ucuna ulaşıncaya dek genellikle pek geniş değildir. Bu nedenle Siirt’te ovalık alanlar azdır.
Botan (Uluçay) Vadisi :
Bitlis’in güneyindeki dağların eteklerinde başlayan Botan Suyu Vadisi, yüksek ve sarp yapılı bir kesimde güneye doğru uzanır. Doğruyol, Kuran ve Kapılı Dağları’nın arasında bulunan vadi, Türkiye’nin en dik ve sarp vadilerindendir. Bitlis Çayı Vadisi’yle birleşen Botan Vadisi, Dicle Vadisi’ne açılır. Botan Suyu Vadisi ve bu vadinin önemli bir kolu olan Bitlis Çayı Vadisi pek geniş değildir. Vadiler; kuzey ve kuzeydoğudaki dağlardan kaynağını alan bol sulu akarsularla kalkerli yapıda oyulmuş derin yarıklar durumundadır. Yalnızca Bitlis Çayı Vadisi, Kurtalan İlçe alanında azda olsa genişlemektedir. Bu genişleyen kesimler yer yer ova niteliği kazanır. Kurtalan Ovası’da bu vadinin tabanındadır.
Behrancı Vadisi :
Yazlıca (Herekul) Dağları’nın güneydoğu yamaçlarından çeşitli kollar halinde başlayan Behrancı Vadisi’de dar ve diktir. Vadi kolları güneydoğudan güneybatıya genişçe bir yay çizerek Türkiye-Suriye sınırlarında Habur Vadisi’ne açılır.
AKARSULAR
Siirt İli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeydoğu ucunda yer alır. Bölge, Güneydoğu Anadolu Düzlükleri’nden sonra birden yükselmekte, doğu ve kuzey kesimleri bol yağış almaktadır. Bu nedenle, kuzeyden Muş Güneyi Dağları, doğudan Siirt Doğusu Dağları’yla çevrili olan il alanı, Dicle Irmağı’nın önemli su toplama alanlarından birini oluşturmaktadır.İl topraklarının tümü Dicle Havzası’na girmektedir. Havza, Fırat, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları’ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alanıdır.
Botan Suyu (Uluçay) :
Nordüz Platosu’nu batıdan kuşatan Siirt-Hakkari ve Siirt-Van sınırlarını oluşturan yüksek dağlardan kaynağını alan bu akarsu, önce batıya, sonra kuzeybatıya doğru akar. Suyu iyice bollaşan Botan Suyu, dar ve derin bir vadi oymuştur. Vadi tabanıyla dağların dorukları arasındaki yükselti farkı 1.000 M.’ye ulaşır. Akarsu, Pervari yöresinin sularını toplayan Çatak Çayı ve Bitlis’in doğusundaki dağlık yöre ile Doğruyol, Kapılı ve Kuran Dağları’nın sularını toplayan Büyükdere’yle Çukurça da birleşir. Burada Botan Suyu adını alır. Batı yönünde akan Botan Suyu (Uluçay), Aydınlar İlçesi ve İl Merkezi’nin doğusundan geçer. Bostancık yöresine ulaşır. Burada, doğudan Eruh yöresinin sularını toplayan Zorava Çayı’nı, kuzeyden Muş Güneyi Dağları’nın sularını toplayan Bitlis Çayı’nı alır. Bitlis Çayı, Botan Suyu’na karışmadan önce, Kavuşşahap Dağları’nın sularını toplayıp gelen Pınarca Çayı ile birleşir. Botan Suyu bu iki önemli akarsuyla birleştikten sonra, Çat Tepe’de Dicle Irmağı’na katılır.
Yüksek dağlardaki kaynaklarla, kar örtülerinin ağır ağır erimesi ile ve yağmurlarla beslenen bu büyük çay her mevsimde bol su taşır. İlkbahardan yaz ortalarına kadar geçirdiği su, saniyede ortalama 100-300 M3’tür. Nisan ve Haziranda bu miktar 400-600 M3, Mayıs’ta 700-1000 M3’ü bulur, hatta arasıra bunu geçtiği de olur. Böyle zamanlarında Dicle’den de büyük bir ırmak görünümündedir. En çekilmiş olduğu yaz sonu ve güzün bile derinliği yine 1 M.’den çoktur ve yatağındaki su miktarı 60-80 M3’ten aşağı düşmez. Bu ırmağın birçok yerinde hidroelektrik santrali kurma incelemeleri yapılmıştır. Kıyıdan kıyıya ancak kayıkla geçilebilir. Botan Irmağı çok yerinde dar ve derin dik inişli vadilerden geçer. Yolu boyunca alçak düzlükler azdır ve sulamada yararlı olamamıştır. Botan Irmağı’nın Dicle’ye karıştığı yer yakınında Dicle Nehri keskin bir dirsekle güneye döner.
Reşinan Suyu :
Bu su Pervari’nin Çemikari Yaylası’ndan çıkarak, Şırnak İli’nde oldukça geniş vadileri sular ve Dergül Köyü önünden geçerek Kasrik Boğazı’ndan sonra Dicle Irmağı ile birleşir.
Garzan Çayı :
Sason Dağları’nın güney yamaçlarından inen kollardan oluşur. Kozluk İlçesi yakınlarından (Pisyar) geçer. Kurtalan İlçesi’nde bir kısım araziyi suladıktan sonra Kaşüstü (Hendük) Köyü yakınlarında Dicle Irmağı’yla birleşir. Çay üzerinde, Pisyar ve Aviski adını taşıyan iki köprü bulunur.
Kezer Çayı :
Bitlis’in doğusunda Güzeldere denilen yerden çıkar ve Kırkçeşme Suları’nın birleşmesinden oluşur. Bu sular en son Şeyh Cuma Deresi’yle birleşip, İskambo Dağları’nı yararak Siirt’in batısında bir kavis çizer. Mağaralı (Hümriyan) Mezrası önünde Başur Çayı ile birleştikten sonra, Botan Çayı’na karışır. Çayın oluşturduğu vadilerde sebze yetiştirilir.
Başur Çayı :
Bitlis’in kuzeyinden çıkan bu suyun il hudutları içindeki uzunluğu 45 Km’dir. Siirt-Kurtalan asfaltı üzerindeki Başur Köprüsü’nün 2 Km. güneyinde Kezer Çayı ile birleşir.
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.jpg?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
.JPG?width=1200&mode=max&quality=70)
